Dirk's Piano-stemapparaat

Een piano op klassieke wijze stemmen is een ingewikkeld proces. Men moet de vaardigheid bezitten om de stemhamer correct te hanteren en de stempen in een stabiele positie achter te laten. Het kost tijd en oefening om deze vaardigheden onder de knie te krijgen. Het is echter nog moeilijker om de juiste toonhoogte van de snaren te bepalen. Veel instrumenten kunnen met een eenvoudig stemapparaat worden gestemd. Elke toon wordt dan exact op een vooraf gedefinieerde frequentie gestemd. Deze methode is niet toepasbaar bij het stemmen van een piano. Het resultaat zou de piano hard en onzuiver laten klinken. De reden hiervoor ligt in de manier waarop snaarinstrumenten hun klank voortbrengen.

Een snaar kan op meerdere manieren trillen. Zij kan in één gehele sectie trillen; het midden van de snaar beweegt dan en de uiteinden zijn vast. Zij kan in twee secties trillen; het midden en de uiteinden zijn dan vast en de snaar trilt op 1/4 en op 3/4 van de lengte. Zo kan een snaar ook in drie, vier, vijf, enz. secties trillen.

Al deze trillingen treden gelijktijdig in de snaar op. Elke trilling heeft haar eigen frequentie. Een aangeslagen snaar levert daarom meerdere frequenties tegelijk. Deze worden de harmonischen van de snaar genoemd. Als deze harmonischen precies 2, 3, 4 en 5 maal de grondfrequentie zijn, dan kan een eenvoudig stemapparaat worden gebruikt. Voor een piano is dit helaas niet het geval. Bij een piano zijn deze factoren niet precies 2, 3, 4 en 5. De exacte waarden van deze factoren bepalen de grondfrequenties van de pianossnaren, dat wil zeggen wanneer de piano het meest harmonisch of "zuiver gestemd" klinkt. In de praktijk blijkt dat de lage tonen wat lager moeten worden gestemd. De hoge tonen moeten wat hoger worden gestemd. De mate waarin de lage tonen lager en de hoge tonen hoger moeten worden gestemd heet de spreiding van de piano. De spreiding hangt van meerdere factoren af. De afmetingen van de piano zijn belangrijk (de snaarlengten bijv.), maar ook de diameter, het materiaal en het gewicht van de snaren. Dit betekent dat elke piano anders moet worden gestemd om haar optimale klank en prestaties te bereiken.

Er zijn al stemapparaten die met deze spreiding rekening houden. U kunt bij de installatie een spreiding kiezen, waarbij voor een grote piano een kleine spreiding wordt gekozen en voor een kleine piano een grote spreiding. Dergelijke stemapparaten kunnen de piano tot een bijna optimale stemming brengen. Maar met het specifieke ontwerp van het betreffende instrument wordt geen rekening gehouden en daardoor blijven enkele factoren die de spreiding bepalen buiten beschouwing. Hierdoor zal de piano niet optimaal klinken en blijft het nodig de optimale spreiding "op het gehoor" te bepalen.


De pianotechnicus doet dit door veel intervallen aan te slaan (twee toetsen tegelijk) en deze op elkaar af te stemmen. Om dit goed te doen is veel ervaring een absolute noodzaak. De moeilijkheid ligt in het feit dat men de intervallen niet geheel zuiver moet stemmen en dat de mate van zuiverheid voor elk interval verschillend is.

Als een interval niet geheel correct is, wordt een van beide noten overeenkomstig aangepast. Deze noot maakt echter ook deel uit van meerdere andere intervallen. Daarom moeten al deze intervallen ook veranderen. Dit alles levert een grote complexe puzzel op die moet worden opgelost.

Dirk’s Piano-stemapparaat lost deze puzzel voor u op. In Dirk's piano-stemapparaat worden alle snaren opgenomen door ze één voor één aan te slaan, slechts één snaar per toon, de overige snaren gedempt. De stemming (en dus ook de spreiding) wordt door de computer bepaald met deze enkel-snaars opnamen. Het stemapparaat neemt niet alleen de grondtonen op, maar ook de harmonischen. Na deze "enkel-snaars" opname beschikt het stemapparaat over alle gegevens om de optimale basisinstelling van alle snaren te berekenen. Het stemapparaat berekent vervolgens de zuiverheid van alle mogelijke intervallen en stemt die op elkaar af. Hierna kunnen de snaren nu één voor één worden gestemd op de resulterende tonen van het stemapparaat. Het stemapparaat herkent de aangeslagen snaar automatisch en toont hoeveel de snaar afwijkt van haar ideale toonhoogte. De gedempte snaren worden later gelijk gestemd aan de eerder gestemde snaar in hetzelfde koor. Na het stemmen van alle snaren is de piano gestemd met de optimale spreiding. De piano klinkt nu zo zuiver mogelijk voor die betreffende piano. Elke snaar hoeft slechts één keer te worden gestemd en het is niet meer nodig om de stemming op het gehoor af te maken.

De probeerversie is bedoeld om een goed beeld te krijgen van de mogelijkheden van het stemapparaat. Net als bij de volledige versie kan de probeerversie alle noten opnemen. Daarna kan de optimale spreiding worden berekend. De probeerversie berekent de optimale frequenties van alle A’s (A0 - A7) en alle E’s (E1 - E7). Deze tonen kunnen dan worden gestemd. Alle tonen daartussen kunnen niet worden gestemd. Zo is het mogelijk een reeks intervallen over het gehele bereik van de piano te stemmen:

Octaven: A0-A1, A1-A2 enz. E1-E2, E2-E3 enz.
Kwinten: A0-E1, A1-E2 enz.
Kwarten: E1-A1, E2-A2 enz.

Het stemapparaat kan worden uitgebreid met modules. Deze uitbreidingsmodules voegen extra functionaliteit toe. Op dit moment zijn er nog geen uitbreidingsmodules beschikbaar. Controleer de internetsite op nieuwe uitbreidingsmodules.

• Frequentie
  het aantal golven per seconde van een toon (toonhoogte).
• Geluid
  het totale bereik aan golflengten dat door het menselijk oor kan worden waargenomen.
• Toon
  geluid met een vaste toonhoogte.
• Noot
  notatie die een toon met een specifieke toonhoogte en lengte aanduidt.
• Toonladder
  oplopende of aflopende reeks tonen in vaste volgorde.

• Toonhoogte
  de waargenomen frequentie van een toon. Dit is de grondfrequentie.
• Grondtoon of tonica
  de waargenomen toonhoogte. De laagste toon van de verzameling tonen die een geluid vormt.
• Boventoon
  een toon in een geluid met een hogere frequentie dan de tonica. De boventonen zijn veelvouden van de tonica.
• Zweving
  een zweving ontstaat wanneer twee tonen met een klein verschil in toonhoogte tegelijk klinken.

• Interval
  Het verschil in toonhoogte tussen twee tonen.
• Semitoon
  het kleinste muzikale interval in westerse muziek. Een octaaf bestaat uit twaalf semitonen. In een gelijkzwevende stemming zijn alle semitonen gelijk verdeeld in frequentie. Op een piano is het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen, één semitoon, als er geen zwarte toets tussen zit. Als er tussen de aangrenzende witte toetsen een zwarte toets zit, dan is het interval tussen de twee witte toetsen twee semitonen. In dat geval is het interval tussen de witte toetsen en de zwarte één semitoon. Het interval tussen een toon en dezelfde toon met een kruis (bijvoorbeeld C en C#) is altijd één semitoon.
• Octaaf
  het verschil tussen twee tonen waarbij de tweede toon de dubbele frequentie heeft van de eerste.
  1 octaaf = 12 semitonen.

• De stemming of het temperament
  de manier waarop de combinatie van frequenties voor een specifiek toonbereik op een instrument wordt gekozen. In de westerse muziek is de gelijkzwevende stemming het meest populair. Andere temperamenten zijn bijvoorbeeld: de reine stemming, de Pythagoreïsche stemming, de middentoonstemming, de welgetempereerde stemming en de 31-toonstemming.
• Chromatische toonladder
  een chromatische toonladder is een toonladder die alle twaalf semitonen binnen één octaaf bevat:
  c – c# – d – d# – e – f – f# – g – g# – a – a# – b (de witte en zwarte toetsen van een piano)
• Halve en hele toonafstanden
  een halve toonafstand is gelijk aan een interval van één semitoon zoals het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen op een piano zonder zwarte toets ertussen. Een hele toonafstand is gelijk aan een interval van twee semitonen zoals het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen op een piano met een zwarte toets ertussen.

• Diatonische toonladder
  een diatonische toonladder is een toonladder met halve en hele toonafstanden:
  C majeur: c – d – e – f – g – a – b (de witte toetsen op een piano of de knoppen op een diatonische accordeon)
  C mineur: c – d – eb – f – g – ab – bb
• Hertz
  eenheid voor frequentie.
  1 Hz = 1 golf per seconde.
• Cent
  logaritmische eenheid voor het verschil in toonhoogte ten opzichte van een toon in de toonladder.
  1200 cent = 1 octaaf.
  100 cent = de afstand tussen 2 opeenvolgende semitonen in een gelijkzwevende stemming.
  

• Frequentiespectrum
  alle frequenties die in een geluid voorkomen. Het frequentiespectrum kan in de vorm van een grafiek worden weergegeven.
• Wisseltonig
  de term wisseltonig wordt gebruikt om aan te geven dat een toets van een accordeonachtig instrument een andere toon voortbrengt bij het sluiten of openen van de balg. Voorbeelden: bandoneón, trekzak, mondharmonica.
• Stemtafel
  een werktafel met allerlei benodigdheden voor het stemmen van de tongen van een accordeon.

De nauwkeurigheid van de microfoon
Voor het stemapparaat is alleen de frequentie van het gemeten geluid belangrijk. De geluidssterkte is niet van belang. De gevoeligheid van de microfoon is niet belangrijk. De nauwkeurigheid van de gemeten frequentie wel. Dit is echter bij elke microfoon ruim voldoende.

Extern aangesloten of ingebouwd
Een ingebouwde microfoon zoals die in de meeste laptops, is niet altijd bruikbaar. Die vangt meer omgevingsgeluid op dan een microfoon die extern op de geluidskaart is aangesloten. De behuizing van de laptop vangt geluiden en trillingen op en geeft die door aan de microfoon. De koelventilator van de laptop is een belangrijke bron van omgevingsgeluid. Een ingebouwde microfoon kan vaak ook de laagste frequenties niet meten. Een ander, veel groter, nadeel van de ingebouwde microfoon is dat deze niet of moeilijk juist ten opzichte van het instrument kan worden gepositioneerd. Een externe microfoon, die met een kabel op de geluidskaart is aangesloten, kan eenvoudig op de gewenste plaats worden gezet.

De afstand van de microfoon tot de piano
Hoe dichter de microfoon bij de piano wordt geplaatst, hoe kleiner de invloed van het achtergrondgeluid ten opzichte van het op te nemen geluid. Een kortere afstand zal de meting dus verbeteren. Een afstand van minder dan een halve meter geeft het beste resultaat.

Digitale effecten
Sommige microfoons worden geleverd met software (zogeheten stuurprogramma's) die het geluidssignaal met digitale effecten kunnen wijzigen. Dit zijn effecten zoals 'echo's', 'bromfilters', 'stereoverbetering', 'richtings-gevoeligheid' en 'ruisonderdrukking'. Deze effecten kunnen het opgenomen geluid vervormen waardoor het stemapparaat niet goed zal functioneren. Daarom moeten effecten worden uitgeschakeld. Daarentegen zijn microfoon-instellingen zoals 'boost', 'gevoeligheid', 'volume', 'gain' en 'balans' niet van invloed.

Conclusie
Een externe microfoon met een kabel naar de computer heeft de voorkeur, omdat deze eenvoudig op een goede plaats kan worden gezet. Dat betekent dat een eenvoudige microfoon op de geluidskaart van uw computer volstaat. Het frequentiebereik van zo’n zeer goedkope microfoon is in de meeste gevallen niet bekend. Een dynamische microfoon van hoge kwaliteit geeft betere resultaten, vooral in de lage frequenties. In het algemeen volstaat een USB-microfoon ook. In dat geval wordt de interne geluidskaart van de computer niet gebruikt wat een voordeel kan zijn. De veel duurdere condensatormicrofoons zijn bruikbaar, maar zij leveren u geen beter stemresultaat op. Digitale effecten in de microfoonsoftware moeten te allen tijde zijn uitgeschakeld!

Tooltips
Door met de muisaanwijzer boven een knop of een venster te zweven, verschijnt een "tooltip". Een tooltip is een klein tekstvak met uitleg over die betreffende knop of dat venster.

Selecteer de geluidsingang
Om het stemapparaat te kunnen gebruiken is het nodig het gewenste geluidsingang-kanaal te selecteren en in te stellen. In het algemeen zal dit een microfoon zijn. Wanneer u het stemapparaat voor het eerst start, wordt het instellingenscherm automatisch getoond.

Het linker deel van het bovenstaande instellingenscherm is belangrijk voor het selecteren en configureren van de geluidsingang. Bij 'opnameapparaat selecteren' selecteert u de geluidskaart. De verschillende geluids-ingangen van de geselecteerde geluidskaart worden opgesomd bij 'geluidsingang in het opnameapparaat selecteren'. Hier selecteert u de te gebruiken geluidsingang.

Het resulterende signaal van de geselecteerde ingang wordt weergegeven in de grafiek rechtsonder. Het stemapparaat werkt het best wanneer het ingangssignaal zo sterk mogelijk is maar het moet wegblijven van de boven- en onderkant van de grafiek om vervorming te voorkomen. De sterkte van het signaal kan worden geregeld door de schuif 'Gevoeligheid' te verplaatsen. Als een microfoon is geselecteerd en het signaal te zwak is, kan het keuzevakje 'Microfoonversterking' worden ingeschakeld om het signaal extra te versterken.

Als u een stereo-ingang met een balansschuif heeft, moet u deze schuif in het midden instellen.

De knop 'Windows-opname-instellingen voor het geselecteerde apparaat' opent het Windows-instellingenscherm voor de geluidsingang. Dit scherm is normaal niet nodig.

Soms is er op de ingang een brom hoorbaar (50 of 60 Hz). Dit wordt meestal veroorzaakt door slechte aarding of een slechte voeding. Dit kan worden weggehaald door een van de bromfilter-vakjes aan te vinken. Het niet gebruiken van deze filters kan leiden tot ongewenste detectie van bepaalde tonen, bijv. G1 (49Hz), A#1 (58,27Hz) of B1 (61,74Hz).

De automatische toetsdetectie
Dirk’s Piano-stemapparaat detecteert automatisch de toets die u aanslaat. De gedetecteerde toets wordt groen gemarkeerd op het scherm-klavier. Direct na het aanslaan of loslaten van een toets kunt u kort zien dat een andere toets groen wordt. Dit is normaal gedrag en dat kunt u negeren.

Toetsen aanslaan tijdens het stemmen
Bij het aanslaan van een toets slaat u een koor aan dus één, twee of drie snaren afhankelijk van de toonhoogte van de toon. Neem daarom het volgende in acht.

1. Bij het aanslaan van een toets moet slechts één snaar van het koor trillen. Het is van vitaal belang dat de overige snaren in een koor volledig worden gedempt en op geen enkele wijze mogen trillen. Als dit dempen niet goed gebeurt, beïnvloedt dat de berekening van de optimale spreiding, met als resultaat een niet-optimale spreiding.

2. Het is ook van vitaal belang dat u de pianotoetsen gebruikt om de snaar of snaren aan te slaan, omdat de hamer die aan de toets is verbonden in de meest ideale positie is gemonteerd om dit te doen. Als de snaar wordt aangeslagen, geplukt of anderszins tot klinken gebracht, zullen de door de snaar opgewekte harmonischen duidelijk anders zijn en tot een minder optimale spreiding leiden.
3. Tijdens de opname (de opnameknop ingedrukt) moet de toets worden ingedrukt gehouden tot de bijbehorende schermtoets rood wordt wat aangeeft dat de opname is geslaagd.
4. Tijdens het stemmen (de opnameknop niet ingedrukt) moet een aangeslagen toets worden vastgehouden tot de toets op het scherm groen wordt wat aangeeft dat het stemapparaat de toon heeft herkend. Zodra dit is gebeurd kunt u de toets herhaald aanslaan.

1. Start Dirk’s Piano-stemapparaat op uw computer. Verbind en stel vervolgens de microfoon in. Bij een vleugel kan de microfoon worden geplaatst, op de vloer onder snaren, de microfoon omhoog gericht. Bij een staande piano kunt u het bij de pedalen plaatsen, met de microfoon gericht op de piano.
2. Controleer linksboven op uw scherm of de juiste microfooningang is geselecteerd.
   
   
   
3. Zorg voor een stille omgeving met minimaal storend omgevingsgeluid. Vooral continue, monotone geluiden, zoals het geluid van een ventilator of een aquariumpomp kunnen de stemming verstoren.
4. Om een piano te stemmen neemt u eerst al zijn tonen op. Druk in het hoofdscherm van het stemapparaat op de knop 'Opnemen' en sla elke pianotoets aan (één voor één van laag naar hoog) met telkens minstens twee seconden stilte ertussen.

4. Houd de toets telkens ingedrukt tot de toon is opgenomen en de bijbehorende toets in het hoofdscherm van het stemapparaat rood wordt.
   
   
   
5. Tijdens het opnemen van de piano blijven de twee onderste vensters leeg. De reden is dat de optimale spreiding nog niet bekend is zodat het stemapparaat de afwijking ten opzichte van de optimale spreiding nog niet kan bepalen.
6. Als, tijdens het opnameproces, het stemapparaat een achtergrondgeluid oppikt, is het mogelijk dat er een ongewenste opname wordt gemaakt. In dat geval wordt de bijbehorende toets rood. Om zo'n opname te verwijderen, klikt u met de rechtermuisknop op de betreffende toets. De rode kleur zal verdwijnen. Daarna kan de toets opnieuw worden opgenomen. Nadat alle toetsen zijn opgenomen (alle toetsen zijn constant rood) klikt u op de knop "Spreiding".

7. Zodra alle tonen zijn opgenomen, gaat u naar het optimale spreidingscherm door op de knop 'Spreiding' te klikken in het hoofdscherm van het stemapparaat.
   
   
   
8. Elke verticale balk in de grafiek die u hier ziet vertegenwoordigt een pianotoets. Elke opgenomen toon geeft zijn afwijking ten opzichte van de gelijkzwevende stemming weer met een korte rode lijn. De horizontale lijn in het midden stelt de gelijkzwevende stemming voor. Als alle tonen zijn opgenomen, berekent u de optimale spreiding door op de knop 'Optimale spreiding berekenen' te klikken.
   
   
   

9. De optimale spreiding voor de opgenomen piano wordt nu berekend. Dit duurt enkele minuten. In deze tijd vergelijkt de computer miljoenen combinaties van harmonischen. De resulterende optimale spreiding wordt weergegeven door de korte horizontale groene balken. U ziet de groene lijnen omhoog of omlaag springen en dichter bij de ideale stemming komen. De oorspronkelijk opgenomen waarden worden nog steeds weergegeven door de korte horizontale rode balkjes. Zo ziet u het verschil tussen de huidige en de optimale spreiding. De balk onderaan het venster toont hoe ver u bent gevorderd.
   
   
   

10. U hoeft een piano slechts één keer op te nemen. Nadat de optimale spreiding is vastgesteld, kunt u deze opslaan door op de knop "Opname opslaan" te klikken. Wanneer u, in de toekomst, die specifieke piano opnieuw moet stemmen, kunt u de bijbehorende "optimale spreiding" opnieuw oproepen door op de knop "Opname laden" te klikken en het betreffende bestand te selecteren.
11. De uiteindelijke grafiek met de "optimale spreiding" voor die piano, ziet er wat hobbelig uit. Dit is prima. Het is de "zuiverheid" van de intervallen die de uiteindelijke klank van de piano bepaalt. De frequenties van de tonica’s zijn minder belangrijk.
12. De piano kan nu worden gestemd met behulp van de resulterende "optimale spreiding". Sluit dit venster (Alt-F4 of het kleine rode kruis rechtsboven). Het scherm met de grafiek verdwijnt en het hoofdscherm verschijnt weer.
13. Nu u de "optimale spreiding" hebt vastgesteld, kunt u beginnen met het daadwerkelijke proces van het stemmen van uw piano. U begint in het midden van uw klavier, normaal C4, en werkt naar rechts omhoog, de hoge sectie in, koor voor koor. Daarna gaat u vanuit het midden naar links, de lage sectie in. Demp alle snaren in het koor behalve één snaar. Sla de betreffende toets aan en let op de rode naald in het onderste deel van het venster. Deze naald reageert direct op de beweging van de stemhamer. Wanneer de naald nul bereikt, is de snaar perfect gestemd. Een snaar kan echter nooit perfect worden gestemd, wat ook niet echt nodig is.

13. Soms slingert de naald wat rond de nul. De schaal achter de naald wordt uitgedrukt in Cent. 100 Cent bij toets A0 komt overeen met 1,59 Hertz. 100 Cent bij toets C8 komt echter overeen met 241,92 Hz. Als de gestemde snaar een afwijking heeft van minder dan plus of min 0,1 Hertz, dan is die afwijking niet hoorbaar.
14. Voordat u begint te stemmen met de stemhamer, wacht u tot de rode naald de werkelijke hoeveelheid afwijking aangeeft. Dit duurt ongeveer een halve seconde, maar het geeft u de meest nauwkeurige meting. Onthoud dat de laatste beweging van de stemhamer in de richting van het verlagen van de toon moet zijn. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat de spanning in de snaarsecties gelijkmatig is verdeeld. Als u dit niet doet, zal de snaar na korte tijd ontstemmen. Daarmee is één snaar in het koor afgehandeld.
15. U moet nu de andere snaren in het koor stemmen op de zojuist met Dirk’s stemapparaat gestemde snaar. Bij een koor van drie snaren neemt u eerst de demping van één snaar weg en stemt u de andere gelijk aan de gestemde snaar, door naar de zwevingen te luisteren. Stem vervolgens de derde op de andere twee. Dit is relatief eenvoudig, omdat u de afwijking in zwevingen zeer duidelijk kunt horen. Desgewenst kunt u de laatste twee snaren ook stemmen met Dirk’s Piano-stemapparaat.
16. Na het bovenstaande is de piano nu gestemd volgens de optimale spreiding. U kunt de verschillende intervallen en akkoorden op het gehoor controleren.

Het ingangssignaal
Het geluidssignaal dat het stemapparaat voor zijn metingen gebruikt wordt als golfvorm weergegeven linksboven in het venster van het stemapparaat. De hoogte van de golf geeft de sterkte van het ingangsgeluid aan. Als het geluid te sterk wordt om binnen het venster te passen, wordt het geschaald. De naam van de geluidsingang die in het instellingenscherm (Menu - Stemapparaat-instellingen) is gekozen, wordt ook in dit venster weergegeven. In dit venster kunt u controleren of het ingangssignaal aanwezig is.


Het klavier
Wanneer het stemapparaat een toon detecteert, wordt de bijbehorende toets groen gemarkeerd op het scherm-klavier. De toetsen van het klavier lopen van de A0 tot en met de C8. De letter is de naam van de toon en het cijfer is het octaafnummer.


De gedetecteerde toon
De gedetecteerde toon wordt weergegeven als een teken met een octaafnummer en, indien van toepassing, een kruisteken in het toonvenster van het stemapparaat (rechtsonder).

De frequentie van de toon wordt linksboven boven deze letter getoond. Let op dat dit niet de gemeten frequentie is, maar de doelfrequentie.


Het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon
Het stemapparaat toont het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon grafisch in het frequentiespectrum-venster. De horizontale as geeft de frequentie aan en de verticale as geeft de sterkte van de frequenties aan. Een aangeslagen snaar veroorzaakt een piek in het frequentiespectrum en de rode golfvorm stelt het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon voor. Het stemapparaat detecteert de piek in de rode lijn en markeert deze met een blauwe verticale lijn. De verticale grijze lijn geeft de frequentie aan uit de toonladder van de gedetecteerde toon.

De afwijking van de frequentie van de snaar
De afwijking van de snaar ten opzichte van de doelfrequentie wordt numeriek weergegeven en ook voorgesteld door een bewegende rode naald (onderste deel van het venster). De absolute frequentie in cijfers wordt onder de afwijking getoond.


De geselecteerde stemming
Het stemapparaat toont de afwijking van de toon ten opzichte van de geselecteerde (en eerder geladen) stemming. De afwijking is nul wanneer de frequentie van de snaar exact overeenkomt met de frequentie van de toon van de geselecteerde doelstemming. De geselecteerde stemming wordt weergegeven in het middelste tekstvak. De optimale spreiding wordt door het stemapparaat zelf berekend en is uniek voor elke afzonderlijke piano.

Het stemapparaat bevriezen
De beweging van de naald van het stemapparaat, getallen en grafieken kan worden gestopt, om het lezen te vergemakkelijken. Klik op de knop "Bevriezen". De spatiebalk indrukken doet hetzelfde.


Vergroot het stemapparaat tot volledig scherm
Voor volledige visuele toegang tot het venster van het stemapparaat kan het venster worden vergroot tot volledig scherm. Dit is vooral nuttig wanneer uw scherm op afstand staat.

De op het hoofdscherm weergegeven afbeelding selecteren
De bovenste rij toont 5 verschillende afbeeldingen. Hier kunt u de afbeelding selecteren die in het hoofdvenster van het stemapparaat wordt weergegeven.

Tooltips
Bij gebruik van Dirk’s Piano-stemapparaat wordt een zogenoemde "Tooltip" getoond wanneer u de aanwijzer boven een onderdeel van dat venster houdt, bijv. knop, venster, schuif, vinkje, tekst, enz. Deze tooltip is een klein tekstvak met een toelichting over het onderdeel onder de cursor. Deze helpteksten geven belangrijke informatie over de verschillende functies in het stemapparaat en zijn daarom zeer nuttig.

Het venster met stemapparaat-instellingen kan worden geopend door te klikken op "Menu - Stemapparaat-instellingen". Dit instellingenscherm kan ook worden geopend door op de afbeelding in het midden van het stemapparaat te klikken.

De maximale nauwkeurigheid in Hertz en in Cent
De nauwkeurigheid van het stemapparaat is beter (lager) dan 0,1 Hertz (golven langer dan 10 seconden). De nauwkeurigheid in Cent verandert geleidelijk over het bereik van het stemapparaat omdat een Cent een relatieve eenheid is. Het interval tussen twee opeenvolgende tonen in Hertz neemt toe naarmate de toonhoogte hoger wordt terwijl het interval in Cent per definitie (altijd) 100 is. Enkele waarden van de nauwkeurigheid van het stemapparaat in Cent: C1: 5,2 Cent, C2: 2,6 Cent, C3: 1,4 Cent, C4: 0,6 Cent, C5: 0,4 Cent, C6: 0,16 Cent, C7: 0,08 Cent, C8: 0,04 Cent. Dus in Cent wordt het stemapparaat daardoor nauwkeuriger naarmate de toonhoogte hoger wordt.

Detecteerbare toonhoogteverschillen
Het kleinste door het menselijk oor detecteerbare toonhoogteverschil is ongeveer 2 Hertz. De nauwkeurigheid van het stemapparaat van 0,1 Hertz is vele malen beter. Deze hoge nauwkeurigheid is noodzakelijk om de zwevingen tussen twee snaren te meten. Een verschil in zweving van meer dan ongeveer 0,1 Hertz is al detecteerbaar door het menselijk oor.

Automatische kalibratie
Het stemapparaat gebruikt de geluidskaart voor zijn metingen. Om mogelijke afwijkingen in de geluidskaart te compenseren, voert het stemapparaat een automatische kalibratie uit. Handmatige kalibratie zoals vaak mogelijk is op conventionele stemapparaten (bijvoorbeeld met een schroef), is niet nodig. Hierdoor zijn de metingen van het stemapparaat altijd nauwkeurig genoeg.

De interne nauwkeurigheid
Het stemapparaat toont de gemeten fouten met 1 of 2 decimalen (cijfers achter de komma). Het stemapparaat rekent intern met 7 decimalen. Vlak voordat een fout wordt getoond wordt deze afgerond op 1 of 2 decimalen.

Hulpmiddelen om snaren te dempen voor piano en vleugel
Demping van een koor van drie snaren in het middengebied (piano)
Demping van een koor van drie snaren in het octaaf (7) onder het hoogste (piano)

Demping van een reeks koren van drie snaren op een vleugel met meerdere stemwiggen
Demping van twee koren van twee snaren met een stemwig (vleugel)
Demping van een koor van drie snaren op een vleugel met twee stemwiggen

Demping van een koor van drie snaren in het hoogste octaaf (piano)
Demping van een reeks koren van twee snaren op een vleugel met meerdere stemwiggen

Demping van meerdere koren van twee snaren met een temperament-strip (vleugel)
Demping van meerdere koren van drie snaren met een temperament-strip (vleugel)