Dirk's chromatisch instrument-stemapparaat

Dit stemapparaat is nauwkeurig, snel en eenvoudig te gebruiken. Vrijwel alle instrumenten kunnen ermee worden gestemd.

Ook de mogelijkheid om de stemming van instrumenten zoals de accordeon of trekzak te controleren kan zeer nuttig zijn. Instrumenten met een zwevende klank zoals de accordeon of trekzak kunnen worden gecontroleerd zonder ze te openen. Zo is het heel eenvoudig te controleren of het tijd wordt om uw instrument te laten stemmen.

Neemt u alstublieft de tijd om deze handleiding te lezen. Dit bespaart u later zeker veel tijd. Als u zaken mist, fouten vindt of iets onduidelijk is, stuur mij dan alstublieft een e-mail.

Welke instrumenten kunnen met dit stemapparaat worden gestemd?
Nagenoeg alle instrumenten worden door dit stemapparaat ondersteund. Denk aan: Gitaar, viool, fluit, menselijke stem of draaiorgel. Ook instrumenten met zweving zoals de accordeon en de trekzak worden ondersteund. Voor deze instrumenten is een speciale functie aanwezig die de hoeveelheid zweving kan meten.

1. Selecteer de microfoon
   Dit kunt u doen door op de knop 'menu' te klikken en 'instellingen' te selecteren. Daarna kunt u de microfoon uit de lijst selecteren. Als het stemapparaat geen microfoonsignaal ontvangt verschijnt dit scherm "Instellingen" automatisch. Controleer in het bovenste scherm van het stemapparaat of de geselecteerde microfoon een signaal produceert.

2. Stel de gevoeligheid van de microfoon in
   Dit kunt u doen door in het 'instellingen'-scherm op de knop 'Windows-microfoon-instellingen' te klikken. Er wordt een Windows-scherm geopend waar u de gevoeligheid (volume) van uw microfoon kunt instellen. Selecteer de microfoon die u wilt gebruiken en pas het volume aan. Het geluidssterkte-venster van het stemapparaat moet tot driekwart van de schaal oplopen tijdens het stemmen van een toon.
3. Start met stemmen
   Speel de toon die u wilt stemmen, en kijk naar het onderste venster om de afwijking te zien. De afwijking van de toon wordt ook als getal weergegeven in het scherm "Cent 1".

De probeerversie van het stemapparaat werkt op elke pc of laptop die voldoet aan de systeemvereisten zoals vermeld in deze handleiding. U mag de probeerversie van het stemapparaat op meerdere computers installeren en naar uw vrienden sturen.

De probeerversie ondersteunt 1 van elke 3 tonen van de toonladder. De andere 2 tonen kunnen niet worden gestemd. De bedoeling is dat dit genoeg is om het stemapparaat te testen. De functies 'transponeren' en 'quadra-flat-tuning' worden niet ondersteund door de probeerversie, alle andere functies worden wel ondersteund.

• Frequentie
  het aantal golven per seconde van een toon (toonhoogte).
• Geluid
  het totale bereik aan golflengten dat door het menselijk oor kan worden waargenomen.
• Toon
  geluid met een vaste toonhoogte.
• Noot
  notatie die een toon met een specifieke toonhoogte en lengte aanduidt.
• Toonladder
  oplopende of aflopende reeks tonen in vaste volgorde.

• Toonhoogte
  de waargenomen frequentie van een toon. Dit is de grondfrequentie.
• Grondtoon of tonica
  de waargenomen toonhoogte. De laagste toon van de verzameling tonen die een geluid vormt.
• Boventoon
  een toon in een geluid met een hogere frequentie dan de tonica. De boventonen zijn veelvouden van de tonica.
• Zweving
  een zweving ontstaat wanneer twee tonen met een klein verschil in toonhoogte tegelijk klinken.

• Interval
  Het verschil in toonhoogte tussen twee tonen.
• Semitoon
  het kleinste muzikale interval in westerse muziek. Een octaaf bestaat uit twaalf semitonen. In een gelijkzwevende stemming zijn alle semitonen gelijk verdeeld in frequentie. Op een piano is het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen, één semitoon, als er geen zwarte toets tussen zit. Als er tussen de aangrenzende witte toetsen een zwarte toets zit, dan is het interval tussen de twee witte toetsen twee semitonen. In dat geval is het interval tussen de witte toetsen en de zwarte één semitoon. Het interval tussen een toon en dezelfde toon met een kruis (bijvoorbeeld C en C#) is altijd één semitoon.
• Octaaf
  het verschil tussen twee tonen waarbij de tweede toon de dubbele frequentie heeft van de eerste.
  1 octaaf = 12 semitonen.

• De stemming of het temperament
  de manier waarop de combinatie van frequenties voor een specifiek toonbereik op een instrument wordt gekozen. In de westerse muziek is de gelijkzwevende stemming het meest populair. Andere temperamenten zijn bijvoorbeeld: de reine stemming, de Pythagoreïsche stemming, de middentoonstemming, de welgetempereerde stemming en de 31-toonstemming.
• Chromatische toonladder
  een chromatische toonladder is een toonladder die alle twaalf semitonen binnen één octaaf bevat:
  c – c# – d – d# – e – f – f# – g – g# – a – a# – b (de witte en zwarte toetsen van een piano)
• Halve en hele toonafstanden
  een halve toonafstand is gelijk aan een interval van één semitoon zoals het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen op een piano zonder zwarte toets ertussen. Een hele toonafstand is gelijk aan een interval van twee semitonen zoals het interval tussen twee aangrenzende witte toetsen op een piano met een zwarte toets ertussen.

• Diatonische toonladder
  een diatonische toonladder is een toonladder met halve en hele toonafstanden:
  C majeur: c – d – e – f – g – a – b (de witte toetsen op een piano of de knoppen op een diatonische accordeon)
  C mineur: c – d – eb – f – g – ab – bb
• Hertz
  eenheid voor frequentie.
  1 Hz = 1 golf per seconde.
• Cent
  logaritmische eenheid voor het verschil in toonhoogte ten opzichte van een toon in de toonladder.
  1200 cent = 1 octaaf.
  100 cent = de afstand tussen 2 opeenvolgende semitonen in een gelijkzwevende stemming.
  

• Frequentiespectrum
  alle frequenties die in een geluid voorkomen. Het frequentiespectrum kan in de vorm van een grafiek worden weergegeven.
• Wisseltonig
  de term wisseltonig wordt gebruikt om aan te geven dat een toets van een accordeonachtig instrument een andere toon voortbrengt bij het sluiten of openen van de balg. Voorbeelden: bandoneón, trekzak, mondharmonica.
• Stemtafel
  een werktafel met allerlei benodigdheden voor het stemmen van de tongen van een accordeon.

Dit scherm geeft het door de microfoon gemeten signaal weer. Met dit scherm kunt u controleren of uw microfoon werkt. Dit scherm wordt niet gebruikt voor het stemproces.

Dit geluidssterkte-venster geeft de geluidssterkte van de gemeten toon weer. Zodra het stemapparaat een te stemmen toon selecteert (de rode balk) wordt de geluidssterkte van deze toon weergegeven. De hier weergegeven geluidssterkte hangt af van de gevoeligheid van de microfoon die in Windows is ingesteld. Dit venster wordt niet gebruikt voor het stemproces.

Dit scherm geeft de sterkte van de door de microfoon gemeten tonen weer. Van links naar rechts worden de sterktes van de B1 tot en met de C8 als balken weergegeven.

Hoe groter de sterkte van de toon, hoe hoger de weergegeven balk. Als meerdere tonen worden gemeten dan worden meerdere balken weergegeven. In dit scherm kunnen eventuele boventonen worden waargenomen. Het stemapparaat selecteert automatisch de toon die zal worden gestemd uit de tonen die hier worden weergegeven. De geselecteerde toon wordt aangegeven door een rode balk. Dit scherm wordt niet gebruikt voor het stemproces.

Dit scherm geeft het frequentiespectrum van de noot die gestemd moet worden weer. Als een instrument met zweving is gestemd zoals een accordeon of trekzak dan is de toon in feite opgebouwd uit twee tonen die door twee tongen worden geproduceerd. Eén toon heeft een toonhoogte die iets hoger is dan die van de andere. De nauwkeurigheid van dit scherm is hoog genoeg om deze twee tonen als twee afzonderlijke pieken weer te geven. Dit betekent dat u de zweving van de toon daadwerkelijk kunt zien!

Hoe verder de twee pieken uit elkaar liggen, hoe sneller de zweving. Het stemapparaat bepaalt de dichtstbijzijnde toon uit de toonladder en geeft die aan met een verticale groene lijn in het midden van het scherm. De gemeten pieken worden aangegeven door verticale blauwe lijnen. Als een toon is gestemd moet de frequentie gelijk zijn aan die van de toon uit de toonladder. Bij een enkele toon moet het hoogste punt van de piek op de groene lijn vallen. Als de piek rechts van de groene lijn staat dan is de toonhoogte te hoog en als de piek links van de groene lijn staat dan is de toonhoogte te laag. Door de hoge nauwkeurigheid van het stemapparaat is het niet nodig dat de piek precies op de groene lijn valt. Een kleine afwijking kan door het menselijk oor niet worden waargenomen. De tekst linksonder in dit scherm ('1 toon' of '2 tonen') geeft aan of het stemapparaat naar één of twee pieken zoekt. De tekst rechtsonder ('Medi' of 'High') geeft de precisie aan waarin het stemapparaat werkt. Dit scherm geeft waardevolle informatie voor het stemproces maar is niet noodzakelijk.

Dit scherm geeft de nootwaarde van de gemeten toon weer. De nootwaarde wordt als een groot teken midden op het scherm weergegeven. Rechtsboven bij het teken kan een kruis (#) worden getoond. Rechtsonder bij het teken wordt het octaaf als getal weergegeven. Rechtsboven in dit scherm wordt de frequentie van de A4 weergegeven. Normaal is dit 440 Hz maar deze waarde kan met de schuif aan de rechterkant van het stemapparaat worden aangepast. Linksboven wordt de frequentie weergegeven die de geselecteerde toon moet hebben. Linksonder wordt weergegeven of en hoeveel het stemapparaat transponeert. De instelling 'quadra-flat-tuning' wordt rechtsonder weergegeven.

Dit scherm geeft de afwijking van de gemeten toon ten opzichte van de dichtstbijzijnde toon in de toonladder weer. De weergave loopt van 50 cent te laag tot 50 cent te hoog. De blauwe lijn geeft de waarde van de gemeten toon aan. De gemeten toon is gestemd wanneer de blauwe lijn in het midden staat (op de groene nul-lijn) van het venster. Een kleine afwijking (+/- 2 Cents) is toegestaan omdat dit door het menselijk oor niet kan worden waargenomen. Als de blauwe lijn links van het midden staat is de toon te laag en als de blauwe lijn rechts van het midden staat is de toon te hoog. Het getal in het kleine scherm "Cent 1" toont de afwijking van de toon in Cents.

Als een instrument met zweving is gestemd zoals de accordeon of trekzak dan is een toon feitelijk opgebouwd uit twee tonen die door twee tongen worden geproduceerd. Om deze twee tonen te kunnen meten moet het stemapparaat worden ingesteld op "2 tonen" en "hoge kwaliteit". Dit kan worden ingesteld met de twee knoppen "Tonen" en "Kwaliteit" onderaan het stemapparaat. Standaard is het stemapparaat ingesteld op 1 toon. Het stemapparaat kan de zweving dan niet meten! Zodra “2 tonen” is ingesteld, verschijnen er twee blauwe lijnen. Deze lijnen geven de toonhoogten van de twee tonen aan.

De afstand tussen de twee blauwe lijnen geeft de hoeveelheid zweving aan. Het getal in het kleine scherm 'Zweving' geeft nu de afstand tussen de twee blauwe lijnen aan. Dit getal geeft dus de hoeveelheid zweving aan. Hoe hoger het getal hoe sneller de zweving. De gewenste hoeveelheid zweving hangt af van de toonhoogte van de toon en wordt weergegeven in het kleine scherm 'Gewenst'. De gewenste hoeveelheid zweving voor de C4 en de C6 is instelbaar in het instellingenscherm. De berekende gewenste zwevingen van de tonen ertussen worden gelijkmatig verdeeld over deze twee ingestelde zwevingen. Tijdens het stemproces moeten de waarden in de kleine schermen 'Zweving' en 'Gewenst' gelijk worden.

Stel de precisie in
De precisie van het stemapparaat kan met de knop "Kwaliteit" op hoog of medi (medium) worden gezet. Het stemapparaat is trager bij hoge precisie. De middelhoge precisie is meestal voldoende voor het stemmen van enkele tonen. Voor het stemmen van twee zwevende tonen is hoge precisie nodig.

Stel de frequentie van de A4 in
Met de schuif aan de rechterkant van het stemapparaat kunt u uw instrument in een andere toonhoogte dan de standaard A=440 Hz stemmen. Met deze schuif kunt u de A-frequentie tussen 430 Hz en 450 Hz instellen in stappen van 1 Hz. Alle andere toetsen veranderen gelijkmatig. De huidige toonhoogte (frequentie) van de A wordt bovenaan het scherm met de nootwaarde weergegeven.

Transponeren
Met de knop 'trans' onderaan het stemapparaat kunt u uw instrument in een andere toonsoort dan de standaard C stemmen. Met deze knop kunt u naar een andere toonsoort transponeren. De toonsoort waarnaar de C momenteel is getransponeerd wordt onderaan het scherm met de nootwaarde weergegeven.

Quadra-flat-tuning
Telkens wanneer op de knop 'flat' wordt gedrukt neemt onderaan het scherm met de nootwaarde het aantal b's toe. Op deze manier is het mogelijk om 1 tot 4 tonen boven de weergegeven nootwaarde te stemmen. Als er een capo wordt gebruikt dan is het niet nodig deze te verwijderen. Druk meerdere keren op de knop 'flat' afhankelijk van de positie van de capo.

Hoeveel is een cent?
De afwijking van een toon ten opzichte van de dichtstbijzijnde toon in de toonladder wordt aangegeven in Cent. 100 cent is de afstand tussen een toon in de toonladder en de volgende. Als de te stemmen toon een afwijking van 50 Cent heeft, ligt zijn toonhoogte tussen twee tonen van de toonladder.

Het stemapparaat stelt zijn instellingen zoveel mogelijk automatisch in. Hierdoor is het stemapparaat eenvoudig te gebruiken. Zo blijft het aantal instellingen tot een minimum beperkt. Door op de knop 'Menu' te drukken en „Instellingen” te selecteren kan de te gebruiken microfoon worden gekozen en kan de gewenste zweving worden ingesteld.

Als de microfoon niet meteen werkt dan is het mogelijk dat uw Windows-instellingen niet zijn ingesteld zoals het hoort. Het Windows-scherm, waar u de microfoon-instellingen kunt wijzigen, kan worden geopend door op de knop 'Windows-microfoon-instellingen' te klikken.